Stare białe koszulki przestały wyglądać estetycznie? Biel na ubraniach poszarzała lub pożółkła? Nadaj swojej odzieży drugie życie i zafarbuj ją w ekologiczny sposób. Poznaj naturalne barwniki oraz techniki farbowania odzieży bez zbędnej chemii. Wykorzystaj resztki, a nawet odpadki, do nadania swoim ubraniom ciekawych kolorów.
Farbowanie za pomocą naturalnych barwników jest możliwe jedynie wtedy, gdy korzystamy z tkanin wykonanych w większości z naturalnych włókien, takich jak np.:
Najlepiej, by takie materiały były w 100% naturalne, bez syntetycznych domieszek. Jednak możliwe jest naturalne farbowanie odzieży z niewielkim dodatkiem syntetyku. Uzyskany kolor będzie jednak mniej wyrazisty i bardziej pastelowy. Z czasem może się też nieco spierać. Materiały w większości lub w pełni syntetyczne niestety nie nadają się do farbowania, ponieważ ich włókna są znacznie mniej porowate.
Barwniki nie są więc w stanie wniknąć w materiał lub wnikają w niego tylko częściowo, co daje efekt bardzo słabego zabarwienia albo wręcz wrażenie poplamienia. Dodatkowo kolor z tkanin sztucznych spiera się już po kilku praniach. Tkaniny naturalne też z czasem mogą tracić kolor, szczególnie jeśli pierzemy je w silnych detergentach, jednak efekty farbowania utrzymują się na nich znacznie dłużej. Naturalne barwienie można też ponawiać, gdy natężenie koloru jest zbyt słabe lub gdy barwa spierze się albo zblaknie.
Do naturalnego barwienia tkanin nie potrzebujesz egzotycznych roślin czy drogich ziół. Rzeczy potrzebne do uzyskania większości kolorów prawdopodobnie masz właśnie w swoim domu. Zajrzyj do lodówki i szafek kuchennych. Farbować można owocami, warzywami, ziołami, kawą i herbatą, odpadkami (np. obierkami, skórkami po owocach, fusami, łupinkami).
Ta ostatnia opcja jest szczególnie kusząca, bo barwienie możesz wykonać za pomocą rzeczy, które i tak wyrzucamy.
Możesz także pójść na spacer lub zajrzeć do swojego ogródka. Barwniki można uzyskać bowiem także z kwiatów, liści i traw, drewna i kory drzew, grzybów i porostów (np. mchu).
Możesz także zakupić naturalne barwniki, takie jak:
Na kolor pomarańczowy w naturalny sposób możesz farbować za pomocą karotenów i kurkumin zawartych w:
W przypadku dużego stężenia niektórych z tych barwników kolor może nasycić się nawet do barwy niemal purpurowej czy brązowej. Warto więc najpierw poeksperymentować z mieszanką, farbując kawałki tkanin (np. starych pociętych koszulek, prześcieradeł czy płótna), a dopiero później wrzucać do koncentratu z barwnikiem ubrania, które chcemy zafarbować.
Czerwone zabarwienie można uzyskać, stosując:
Do naturalnych barwników niewegańskich należą też substancje z kruszonych owadów, np. kwas karminowy, nazywany też koszenilą, uzyskiwany z czerwca kaktusowego (owada żyjącego w Meksyku).
Warto wspomnieć, że w zależności od barwnika intensywność i nasycenie czerwieni może być różne, np. bardziej brunatne lub malinowe. Barwnikami naturalnymi można jednak uzyskać krwistą czerwień – głównie za pomocą koszenili.
Naturalne odcienie purpury mogą być bardziej czerwone lub bardziej fioletowe. Niektóre są zbliżone nawet do koloru śliwki lub granatu. Barwniki, które pozwolą uzyskać takie zabarwienie, to:
W sklepach z naturalnymi barwnikami dostępne jest również tak zwane indygo. To indyjski barwnik purpurowo-granatowy wytwarzany z egzotycznej rośliny z gatunku bobowatych – indygowca barwierskiego.
Kolor różowy uzyskiwany za pomocą naturalnych substancji zwykle jest bardziej pastelowy, choć po kilkukrotnym barwieniu może nabrać silniejszego nasycenia. Niewiele jest organicznych substancji barwiących na róż, większość z nich to:
Na odcienie niebieskiego w naturalny sposób barwią:
Warto wiedzieć też, że niektóre barwniki niebieskie, w zależności od pH, mogą zmieniać swój kolor. Przykładowo te z chabra w środowisku zasadowym są niebieskawe, a w kontakcie z substancjami kwaśnymi różowe. Ma to znaczenie przy barwieniu ubrań, gdyż pod wpływem ludzkiego potu (o kwasowym odczynie) tkanina może zmieniać kolor.
Brązowy kolor barwnika uzyskuje się z:
Zielone zabarwienie można uzyskać, korzystając z chlorofilu (płynnego zielonego barwnika, do dostania w sklepach z ekożywnością). Jest on jednak dość drogi. Podobny efekt można otrzymać, stosując do farbowania:
Możesz też spróbować uzyskać zielony barwnik, miksując ze sobą wyżej wymienione składniki dające kolory żółty i niebieski.
Historycznie barwnikiem pozwalającym na farbowanie ubrań na czarno były: kora dębu z odrobiną kwasu elagowego (tradycyjne farbowanie z Norwegii), psianka czy ziele przywrotnika.
Z bardziej powszechnych składników polecamy:
Odcienie czerni uzyskane tą metodą nie są jednak zbyt ciemne. Często przypominają raczej kolor ciemnoszary lub bury.
By zafarbować tkaninę, można zamoczyć ją w kąpieli z zagotowanym składnikiem farbującym lub wykonanym z niego naparem. Jednak długotrwała metoda naturalnego barwienia zakłada wykorzystanie także utrwalacza w postaci octu lub soli. Wystarczy mniej więcej ¾ szklanki na cały garnek wody. Uwaga – do farbowania owocami zaleca się wyłącznie sól. A do barwienia ziołami, liśćmi, kwiatami polecany jest tylko ocet.
Materiały możesz związać za pomocą gumek recepturek, a następnie polać wywarem/naparem z naturalnym barwnikiem. To technika tie dye pozwalająca na uzyskanie wzorów spiralnych, przypominających kwiaty czy wzory kalejdoskopowe.
Zero waste, z ang. bez marnowania, zero marnowania to nowy trend, który zakłada np. ponowne wykorzystywanie odpadków, aby w 100% wykorzystać ich potencjał. Jeśli jesteś zwolennikiem tego ruchu możesz spróbować takich technik, jak:
Uwaga! Odpadki w małych ilościach mogą nie wystarczyć do zafarbowania materiału. Dlatego zbieraj je do pojemnika i przechowuj w zamrażarce. Po uzbieraniu większej ilości i rozmrożeniu możesz wykonać większe farbowanie.
Farbowanie ubrań w domu przy użyciu naturalnych barwników jest łatwiejsze, niż się wydaje. Wystarczy kilka kroków. Najpierw należy wybrać odpowiednią tkaninę, ponieważ naturalne barwniki najlepiej współpracują z włóknami naturalnymi. Następnie przygotowuje się kąpiel barwiącą. Po zakończeniu procesu farbowania ubranie należy dokładnie wypłukać i wysuszyć.
Istnieje wiele naturalnych składników, które można wykorzystać do farbowania ubrań. Popularnych przykłady to m.in.: kawa, owoce, warzywa, kora drzewa.
Tak, kawa jest jednym z naturalnych barwników, które mogą być używane do farbowania ubrań. Farbowanie kawą daje delikatne odcienie brązu lub beżu, w zależności od intensywności naparu oraz czasu, w jakim tkanina będzie zanurzona.